PODSTAWOWE INFORMACJE
Biuro do spraw Odzyskiwania Mienia (ang. Asset Recovery Office, w skrócie ARO)
W związku z potrzebą stworzenia ram dla efektywnej wymiany informacji pomiędzy organami państw UE, a także koniecznością zacieśniania współpracy pomiędzy krajami członkowskimi w zakresie odzyskiwania mienia i pozbawiania sprawców korzyści majątkowych osiąganych z popełniania przestępstw, Rada Unii Europejskiej w dniu 6 grudnia 2007 przyjęła Decyzję 2007/845/WSiSW dotyczącą współpracy pomiędzy biurami ds. odzyskiwania mienia w państwach członkowskich w dziedzinie wykrywania i identyfikacji korzyści pochodzących z przestępstwa lub innego mienia związanego z przestępstwem. Decyzja ta zobowiązała państwa członkowskie UE do powołania lub desygnowania podmiotu pełniącego rolę biura ds. odzyskiwania mienia. Realizując Decyzję Rady 2007/845/WSiSW, w dniu 5 grudnia 2008 r. w strukturach Biura Kryminalnego KGP powołano Wydział ds. Odzyskiwania Mienia, pełniący funkcję krajowego Biura ads. Odzyskiwania Mienia, dalej BOM. Celem utworzenia w Polsce krajowego BOM było nie tylko wypełnienie zobowiązań nałożonych przez Decyzję Rady 2007/845/WSiSW lecz także pogłębienie i usprawnienie współpracy wszystkich krajowych instytucji, których działalność wiązała się z pozbawianiem sprawców korzyści odniesionych z popełnianych przestępstw.
Ostateczny kształt polskiemu systemowi odzyskiwania mienia nadała ustawa z dnia 16 września 2011 r. o wymianie informacji z organami ścigania państw członkowskich Unii Europejskiej, państw trzecich, agencjami Unii Europejskiej oraz organizacjami międzynarodowymi, która określa zasady i warunki wymiany informacji z organami ścigania w celu wykrywania i ścigania sprawców przestępstw lub przestępstw skarbowych, zapobiegania przestępczości i jej zwalczania oraz przetwarzania informacji, a także podmioty uprawnione w tych sprawach. Precyzuje także zadania i uprawnienia krajowych punktów kontaktowych, w tym BOM. Zgodnie z ustawą, podmiotami uprawnionymi do wymiany informacji za pośrednictwem Biura ds. Odzyskiwania Mienia są: Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa, Krajowa Administracja Skarbowa (od 1.03.2017), Biuro Nadzoru Wewnętrznego (od 27.01.2018 r.), Służba Ochrony Państwa (od 1.02.2018 r.) a także prokurator oraz minister właściwy do spraw finansów publicznych.
Do chwili obecnej biura ds. odzyskiwania mienia zostały powołane we wszystkich państwach członkowskich UE. Wymiana informacji pomiędzy biurami odbywa się za pośrednictwem Sieciowej Aplikacji Bezpiecznej Wymiany Informacji SIENA (ang. Secure Information Exchange Network Application) Europolu, umożliwiającej bezpieczne przesyłanie drogą elektroniczną dokumentów.
CARIN
Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia Camden (CARIN, z ang. Camden Assets Recovery Interagency Network) jest nieformalną siecią ekspertów i praktyków z dziedziny ujawniania, zabezpieczania oraz konfiskaty mienia pochodzącego z przestępstwa. Jest to sieć międzyagencyjna co oznacza, że każde państwo członkowskie organizacji jest reprezentowane przez funkcjonariusza organów ścigania oraz przedstawiciela instytucji wymiaru sprawiedliwości (prokuratora, sędziego śledczego itp. w zależności od systemu prawnego). Reprezentanci państw członkowskich nazywani są „krajowymi punktami kontaktowymi”. Wszyscy reprezentanci muszą posługiwać się językiem angielskim jako językiem roboczym CARIN. Funkcję polskiego punktu kontaktowego CARIN pełni Wydział ds. Odzyskiwania Mienia Biura Kryminalnego KGP. Współpraca w ramach CARIN odbywa się na podstawie istniejących przepisów prawa i umów międzynarodowych, a wymiana informacji jest prowadzona przy użyciu formalnych kanałów Europolu i Interpolu. Celem CARIN jest podniesienie efektywności działań państw członkowskich, zmierzających do pozbawiania przestępców ich nielegalnych dochodów. Członkami CARIN są w chwili obecnej 54 państwa (w tym wszystkie państwa członkowskie UE) i odrębne obszary jurysdykcyjne oraz 9 organizacji międzynarodowych.
Zadania CARIN:
- ustanowienie sieci punktów kontaktowych,
- koncentracja na korzyściach pochodzących z przestępstwa,
- działanie w charakterze centrum wiedzy i doświadczenia na temat wszystkich aspektów postępowania z korzyściami pochodzącymi z przestępstwa
- promowanie wymiany informacji i dobrych praktyk,
- przygotowywanie rekomendacji dla organów takich jak Komisja Europejska i Rada Unii Europejskiej, związanych ze wszystkimi aspektami postępowania z korzyściami pochodzącymi z przestępstwa,
- podkreślanie wagi współpracy z sektorem prywatnym dla osiągnięcia głównego celu CARIN,
- promowanie tworzenia biur ds. odzyskiwania mienia w państwach członkowskich CARIN.
CARIN jest zarządzany przez Grupę Sterującą (GS) składającą się z 9 państw członkowskich. Co roku spośród członków Grupy Sterującej wyłaniana jest prezydencja CARIN. W roku 2018 prezydencję w sieci prowadziła Polska. Do zadań Grupy należy m.in. przyjmowanie wniosków o nadanie statusu członka lub obserwatora CARIN oraz pomoc przy przygotowywaniu programu Dorocznego Ogólnego Zgromadzenia CARIN. Rolę sekretariatu CARIN pełni Europol.
Sieć CARIN powiązana jest z podobnymi sieciami ds. odzyskiwania mienia w Afryce Południowej i Ameryce Łacińskiej oraz Azji.
- ARINSA (Asset Recovery Inter-Agency Network of Southern Africa, Południowoafrykańska Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia);
- RRAG (Red de la Recuperación de Activos de GAFISUD, Sieć Odzyskiwania Mienia GAFISUD) – sieć utworzona w Ameryce Południowej;
- ARIN-AP (Asset Recovery Inter-Agency Network – Asia and Pacific, Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia – Azja i Pacyfik);
- ARINEA (Asset Recovery Inter-Agency Network of East Africa,
Wschodnioafrykańska Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia); - ARIN-WA (Asset Recovery Inter-Agency Network of West Africa,
Zachodnioafrykańska Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia); - ARIN-WCA (Asset Recovery Inter-Agency Network of West and Central Asia, Międzyagencyjna Sieć Odzyskiwania Mienia Wschodnia i Centralna Azja).
StAR
Inicjatywa StAR to wspólny projekt Banku Światowego i Biura Narodów Zjednoczonych
ds. narkotyków i przestępczości (UNODC). Poprzez współpracę z krajami rozwijającymi się StAR wspiera międzynarodowe wysiłki uniemożliwiające obrót mieniem pochodzącym
z działalności przestępczej. Podstawowe narzędzia tej współpracy to szkolenia i pomoc merytoryczna w sprawach związanych z szeroko pojętym odzyskiem mienia.
StAR nawiązał współpracę z INTERPOLEM, na mocy której powołano globalną sieć punktów kontaktowych – Global Focal Point Network – czyli praktyków-ekspertów z organów ścigania oraz podmiotów zewnętrznych mających doświadczenie w prowadzeniu śledztw finansowych. Od 2009 roku są oni zrzeszeni w ramach Platformy Punktów Kontaktowych ds. Odzysku Mienia StAR-INTERPOL.
Platforma umożliwia bezpieczną wymianę informacji za pośrednictwem szyfrowanego kanału INTERPOLU I-24/7, a także zawiera bazę punktów kontaktowych będących do dyspozycji
w trybie 24/7 w celu świadczenia pomocy w sprawach pilnych, gdzie brak natychmiastowego działania może skutkować niemożnością dokonania zabezpieczenia (konfiskaty) mienia pochodzącego z działalności przestępczej.
Funkcję polskiego punktu kontaktowego StAR pełni Wydział ds. Odzyskiwania Mienia Biura Kryminalnego KGP.