Walka z "piractwem" w 2005 r.
Data publikacji 28.03.2006
W 2005 r. w wyniku policyjnych działań "antypirackich" zabezpieczono podrobione wyroby o wartości prawie 105 mln zł oraz urządzenia do ich produkcji wartości ponad 1,2 mln zł. W roku ubiegłym, podobnie jak w latach poprzednich, zagrożenie krajowego rynku produkcją i podażą pirackich wyrobów przejawia się w obszarach piractwa fonograficznego, przemysłowego i komputerowego.
W zakresie zwalczania piractwa w obrocie dobrami twórczości intelektualnej oraz w sferze produkcji przemysłowej Policja osiągnęła w 2005 r. następujące rezultaty:W dziedzinie nielegalnego obrotu kasetami wideo:
a) przerwano działalność:
- 140 (w 2004 r. - 98) pirackich kopierni kaset i płyt wideo,
- 772 (w 2004 r. - 618) punktów sprzedaży wprowadzających do obrotu pirackie kasety i płyty,
w tym:
- 699 (w 2004 r. - 502) działających na terenie bazarów,
- 42 (w 2004 r. - 43) nielegalne wypożyczalnie nośników fonograficznych,
- 1 (w 2004 r. - 3) hurtownię wprowadzającą do obrotu pirackie nośniki.
b) zabezpieczono:
- 11.879 szt. pirackich kaset wideo wartości 633.217 zł, w 2004 r. 14.255 szt. wartości ok. 611.776 zł
- 353.659 szt. płyt VCR i DVD wartości 24.212.108 zł, w 2004 r. 222.839 szt. wartości 16.231.977 zł
- sprzęt do przegrywania kaset i płyt wartości 162.010 zł., w 2004 r. 133.940 zł
c) wszczęto 1113 (w 2004 r. - 776) postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w podziale na poszczególne artykuły:
- z art. 116 (rozpowszechnianie utworów "pirackich") - 528 spraw, w 2004 r. - 491,
- z art. 117 (kopiowanie utworów "pirackich") - 103 spraw, w 2004 r. - 33,
- z art. 118 (paserstwo) - 482 spraw, w 2004 r. - 252.
W dziedzinie nielegalnego obrotu kasetami i płytami fonograficznymi:
a) przerwano działalność:
- 15 kopierni kaset fonograficznych, w 2004 r. 3,
- 104 kopiernie płyt CD-R, w 2004 r. 82,
- 688 punktów sprzedaży płyt i kaset, w 2004 r. – 664,
w tym:
- 11 hurtowni z pirackimi nośnikami fonograficznymi, w 2004 r. 5,
- 20 wypożyczalni pirackich nagrań, w 2004 r. -1,
b) zabezpieczono:
- 28826 szt. pirackich kaset fonograficznych wartości 233.601 zł., w 2004 r. -7554 szt. o wartości 486.442 zł,
- 566121 szt. płyt CD i CD-R wartości 22.683.787 zł, w 2004 r. - 452295 szt. o wartości 16.991.765 zł,
- sprzęt do nagrywania kaset i płyt wartości 582.100 zł., w 2004 r. - 47.010 zł,
c) wszczęto 1199 (w 2004 r. - 1290) postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w podziale na poszczególne artykuły:
- z art. 116 - 675 spraw, w 2004 r. - 1013,
- z art. 117 - 94 spraw, w 2004 r. - 34,
- z art. 118 - 430 spraw, w 2004 r. - 243.
W dziedzinie nielegalnego obrotu programami komputerowymi:
a) przerwano działalność:
- 408 nielegalnych kopierni programów i gier (dyskietki i CD-R), w 2004 r. - 333,
- 535 punktów sprzedaży pirackich programów i gier komputerowych, w 2004 r. -593.
b) zabezpieczono:
- 8761 szt. dyskietek z pirackimi programami wartości 238.248 zł, w 2004 r.
- 1.017 szt. wartości 22.566 zł,
- 211 360 szt. CD-ROM wartości 32.931.409 zł, w 2004 r. - 298.485 szt. o wartości 43.265.138 zł,
- 29 650 szt. płyt z grami komputerowymi wartości 4.460.425 zł., w 2004 r. 46.168 szt. o wartości 8.277.015 zł,
- 381 szt. podrobionych konsoli do gier wartości 50.550 zł, w 2004 r. - 550 szt. o wartości 59.810 zł,
- 2246 szt. HDD (twardych dysków komputerowych), wartości 3.319.694 zł., w 2004 r. - 2138 szt. o wartości 2.253.956 zł,
- sprzęt do powielania pirackich programów i gier wartości 351.535 zł, w 2004 r. – o wartości 481.069 zł.,
c) wszczęto postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w kodeksie karnym w podziale na poszczególne artykuły:
- z art. 278 § 2 - 622 sprawy, w 2004 r. -515,
- z art. 287 - 18 spraw, w 2004 r. -36,
d) wszczęto postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w podziale na poszczególne artykuły:
- z art.116 - 189 spraw, w 2004 r. - 409,
- z art.117 - 190 spraw, w 2004 r. - 78,
- z art.118 - 313 spraw, w 2004 r. - 324,
- z art. 118¹ (łamanie zabezpieczeń technicznych) - 24 sprawy, w 2004 r. - 36.
W grupie przestępstw przeciwko nadawcom płatnych programów telewizyjnych:
a) przerwano działalność:
- 9 nielegalnych nadawców programów telewizyjnych (retransmisje), w 2004 r. -26,
- 14 punktów sprzedaży podrobionych kart do dekoderów telewizyjnych, w 2004 r. -15,
- 9 producentów podrobionych kart do dekoderów, w 2004 r. -14.
b) zabezpieczono:
- 65 szt. podrobionych kart do dekoderów TV o wartości 3.050 zł. w 2004 r. - 185 szt. o wartości 4.830 zł,
- 255 szt. fałszywych kart o wartości 61 400 zł., w 2004 r. -189 szt. o wartości 26.620 zł,
- 132 szt. nielegalnie wykonanych zestawów do dekodowania programów TV o wartości 67.970 zł, w 2004 r. - 89 szt. o wartości 37.008 zł,
- 17 szt. filtrów (dekoderów częstotliwości) wartości 13.500 zł, w 2004 r. -12 szt. o wartości 5.609 zł.
c) wszczęto postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych w rozbiciu na poszczególne artykuły:
- 38 postępowań z art.116, w 2004 r. - 35,
- 10 postępowań z art. 118¹ ust. 1, w 2004 r. - 48,
d) wszczęto 88 postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w innych aktach prawnych, w 2004 r. - 181,:
- 35 postępowań z art. 284 $1 KK., w 2004 r. - 93,
- 5 postępowań z art. 52 Ustawy o Radiofonii i TV, w 2004 r. - 5.
W dziedzinie przestępstw przeciwko telekomunikacji:
a) zlikwidowano działalność:
- 5 pheakerów (wyłudzenia rozmów telefonicznych), w 2004 r. - 2,
b) zabezpieczono:
- 25 szt. podrobionych kart do automatów telefonicznych, w 2004 r. - 892 szt.,
c) wszczęto postępowań przygotowawczych o przestępstwa określone w kodeksie karnym:
- 9 postępowań przygotowawczych z art. 267 § 1 k.k., w 2004 r. -21,
W dziedzinie ochrony znaków towarowych:
- przeprowadzano działania kontrolno - represyjne w stosunku do producentów i hurtowników wprowadzających do obrotu podrobione wyroby firm "Reebok", "Fila", "NIKE”", "Adidas", "Levi’s", "Strauss”, "Red Bull", "Big Star", "Wrangler", "„Polmos", "Nivea" i innych, w wyniku których:
a) przerwano nielegalną działalność:
- 31 producentów, w 2004 r. - 33,
- 118 hurtowników, w 2004 r. - 76,
- 8926 dystrybutorów wprowadzających na rynek podrobione wyroby, w 2004 r. - 1231,
b) wszczęto 1136 postępowań przygotowawczych, w 2004 r. - 1296,:
- 13 spraw z art. 306 k.k., w 2004 r. - 65,
- 1112 spraw z art. 305 ustawy prawo własności przemysłowej, w 2004 r. - 1208,
- 11 spraw z art. 24 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w 2004 r. - 23,
c) zabezpieczono:
- podrobione wyroby oraz urządzenia do ich produkcji wartości 15.795.135 zł, w 2004 r.- 17.305.837 zł.,
- maszyny służące do nielegalnej produkcji podrobionych wyrobów wartości 60.700 zł., w 2004 r. - 279.261 zł.
Ogółem, w roku 2005 w wyniku policyjnych działań „antypirackich” zabezpieczono podrobione wyroby wartości ok. 104,5 mln zł, w 2004 r. - ok. 105,6 mln zł, oraz urządzenia do ich produkcji wartości ponad 1, 2 mln zł, w 2004 r. - 904 tys. zł.
Z posiadanego przez Policję rozpoznania, zagrożenie krajowego rynku produkcją i podażą pirackich wyrobów przejawia się w następujących obszarach:
Piractwo fonograficzne
Zagrożenie piractwem fonograficznym w naszym kraju występuje najczęściej w trzech następujących postaciach tj.:
- powielania i wprowadzania do obrotu nośników fonograficznych, w tym przede wszystkim płyt CD tłoczonych lub nagrywanych na płytach CDR. Około 90% nielegalnej produkcji płyt muzycznych odbywa się w krajach sąsiadujących z Polską, głównie w Rosji, na Ukrainie, Litwie i w niewielkich ilościach w Czechach. Przemyt i sprzedaż płyt prowadzą, przede wszystkim zorganizowane rosyjsko-języczne grupy przestępcze,
- nielegalnej podaży w Internecie utworów muzycznych skompresowanych w pliki MP3. Na stronach internetowych oferowane są do skopiowania tysiące tytułów najnowszych utworów muzycznych, gier komputerowych i filmów. Skopiowane dobra intelektualne rozpowszechniane są na bazarach i giełdach, a względna anonimowość zarówno kopiujących, jak i sprzedawców, powoduje poczucie bezkarności,
- odtwarzania, bez zgody właściciela praw autorskich, utworów muzycznych w miejscach publicznych w dyskotekach oraz innych lokalach rozrywkowych i gastronomicznych.
Bezprawne rozpowszechnianie utworów muzycznych występuje powszechnie w małych miejscowościach, gdzie właściciele praw autorskich nie mają możliwości skutecznej ochrony zastrzeżonych dóbr intelektualnych.
W dziedzinie naruszeń praw własności intelektualnej, przepisy obowiązującej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych są dostosowane do wymogów prawa unijnego. Poprawa skuteczności zwalczania piractwa w Polsce uzależniona jest w dalszym ciągu od:
- sprawności działania Służby Celnej, gdyż ok. 90% podrobionych nośników jest nielegalnie wyprodukowanych za granicą i trafia do Polski w drodze przemytu,
- pełnego wykorzystania przez prokuratury i sądy prawnych możliwości ścigania i karania sprawców, naruszeń prawa w tym zakresie.
Piractwo przemysłowe
Dominującymi formami piractwa przemysłowego są:
- nielegalny import podrobionych produktów markowych firm,
- zakup wyrobów niemarkowych, a następnie oznakowanie ich cechami znanych firm w celu wprowadzenia nabywcy w błąd.
Powszechnym mechanizmem przy nielegalnym wprowadzaniu podrobionych wyrobów na polski obszar celny jest maskowanie podrobionych wyrobów markowych poprzez nakładanie łatwo zdejmowanych oznakowań firm, których znaki nie są zastrzeżone. Dla utrudnienia działań policyjnych przestępcy często rozmieszczają podrobione produkty po punktach handlowych całego bazaru, tak, aby w każdym stoisku handlowym znalazły się towary w ilości „nieopłacalnej” dla podjęcia interwencji.
Innym stosowanym kamuflażem przestępczej działalności jest sprzedaż internetowa podrobionych wyrobów, które są oferowane jako wyroby markowych firm lub podobne do nich. Dopiero bezpośredni kontakt klienta z produktem umożliwia stwierdzenie, że jest to wyrób podrobiony. Ponad 80% wyrobów podrobionych oferowanych do sprzedaży na polskim rynku jest produkowane poza granicami Polski (Turcja, Daleki Wschód). Są one sprzedawane przez osoby rosyjsko-języczne oraz odnotowano również przypadki prowadzenia handlu przez obywateli państw afrykańskich. Ujawniono w Polsce produkcję podróbek i ich eksport na rynki UE.
Piractwo komputerowe
Przejawami zagrożenia tego rodzaju piractwem są przede wszystkim nielegalne powielanie i dystrybucja programów komputerowych na płytach CD-R, a także nielegalne ich użytkowanie. Źródłem zaopatrzenia nielegalnego rynku są podmioty wprowadzające do obrotu pirackie oprogramowania pochodzące z przemytu zza wschodniej granicy. Na terenie kraju dominuje proceder nielegalnego kopiowania programów za pomocą nagrywarek komputerowych CD-RW i DVD RW.
Do podstawowych mechanizmów przestępczego działania należy zaliczyć:
- wykorzystywanie pirackiego oprogramowania komputerowego w bieżącej działalności, nawet przez liczące się na rynku podmioty gospodarcze,
- handel oprogramowaniem na giełdach komputerowych, bazarach i targowiskach, najdrastyczniejszym przykładem jest warszawski Stadion X- cio Lecia.
- zamieszczanie ofert sprzedaży pirackich programów w Internecie,
- zamieszczanie pirackich programów na serwerach znajdujących się w sieci Internet.
Prognozuje się, że największe zagrożenia w obszarze piractwa komputerowego w najbliższych latach będą występować jako piractwo:
- programów: szczególnym zagrożeniem będzie nielegalne rozprowadzanie encyklopedii multimedialnych, programów do nauki języków, programów użytkowych np. Windows, AutoCad itp.,
- gier komputerowych,
- za pośrednictwem sieci Internet.
Wideopiractwo
W ostatnim okresie największe zagrożenie w tym obszarze stanowi sprzedaż nielegalnie powielanych filmów na nośnikach DVD. Dotyczy to zwłaszcza dużych miast, w których proceder ten jest zlokalizowany przede wszystkim na bazarach i targowiskach. Handel prowadzony jest głównie przez obywateli z państw byłego ZSRR.
Innym sposobem dystrybucji filmów na nośnikach DVD jest Internet, gdzie każdy użytkownik ma możliwość złożenia zamówienia na określony film lub "ściągnięcia" go z serwera FTP. Jako główne narzędzie do "ściągania" filmów wykorzystywany jest program "KAZA", dzięki któremu filmy są kopiowane na płyty, a następnie sprzedawane poprzez witryny internetowe.
W najbliższych latach przewiduje się wzrost przestępstw wideopiractwa w zakresie:
- nielegalnego kopiowania i sprzedaży płyt DVD,
- nielegalnego kopiowania, sprzedaży i wymiany filmów (w coraz lepszym i bardziej popularnym) formacie Divx,
W związku z coraz szybszym rozwojem Internetu, należy spodziewać się dalszego wzrostu jego wykorzystania do nielegalnego zamieszczania, rozpowszechniania i sprzedaży utworów muzycznych, filmów i oprogramowania.
Kradzieże sygnału telewizyjnego na szkodę płatnych telewizji
W obszarze tym występują następujące zagrożenia:
- rozpowszechnianie nadań programów telewizyjnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom przez podmioty prowadzące działalność zarobkową np. kawiarnie, restauracje, puby. Dotyczy to zarówno transmisji "na żywo", jak i retransmisji,
- rozszerzanie pakietu programów telewizyjnych o dodatkowe programy przez abonenta bez zmiany umowy z właścicielem,
- nielegalne podłączanie się (bez podpisania stosownej umowy i płacenia abonamentu) do urządzeń odbiorczych, pozwalających nielegalnie odbierać programy telewizyjne telewizji kablowych,
- organizowanie lokalnych, np. osiedlowych, „płatnych telewizji kablowych”, bez wymaganych koncesji, zezwoleń lub wbrew umowie. Takie nielegalne telewizje obejmują często swoim zasięgiem dużą ilość abonentów,
- przeprogramowanie dekoderów dedykowanych dla określonej platformy programowej, po zaprzestaniu płatności abonamentowych, w celu bezprawnego dostępu do programów telewizyjnych,
- wyłudzenia zestawów telewizji cyfrowej. Znaczna część zestawów do odbioru telewizji cyfrowej udostępniana jest odbiorcom na podstawie umowy dzierżawy sprzętu, natomiast nieuczciwi klienci, wbrew umowie, sprzedają zestawy kolejnym osobom,
- reemisja programów telewizyjnych bez podpisania umowy z właścicielem praw.
Na wzrost zagrożenia tego rodzaju patologiami istotne znaczenie ma dynamiczny rozwój Internetu. Przestępcy często korzystają z umieszczonych na stronach internetowych kodów, które umożliwiają im przeprogramowanie kart kodowych - dostępowych, umożliwiając jednocześnie obejście zabezpieczeń stosowanych przez dostawców programów telewizyjnych.
Z prowadzonych analiz zagrożeń wynika, że w najbliższych latach przestępczość w przedmiotowym obszarze będzie ukierunkowana na:
- rozpowszechnianie nadań programów telewizyjnych bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom przez podmioty gospodarcze,
- kradzież sygnału TV poprzez nielegalne przyłączenie się do sieci telewizji kablowych oraz bezprawne stosowanie filtrów częstotliwości pozwalających na odbiór kodowanych programów TV bez podpisania niezbędnej umowy i płatności abonamentowych,
Z uwagi na wprowadzanie nowych standardów zabezpieczeń kodowania sygnału telewizyjnego, przestępczość tego rodzaju będzie wykazywać tendencję malejącą.
Nieprawidłowości w obszarze telekomunikacji
W obszarze tym najczęściej występującymi zagrożeniami są:
- kradzież impulsów telefonicznych,
- przechwytywanie kont abonentów telefonii stacjonarnej i komórkowej przy użyciu sprzętu komputerowego,
- przełamywanie centrali telefonicznych i generowania ruchu telekomunikacyjnego,
- nieuczciwa działalności operatorów komercyjnych linii telefonicznych "0-
Istotnym zagrożeniem jest nadal generowanie ruchu telekomunikacyjnego poprzez łamanie zabezpieczeń kont służących do zarządzania centralą telefoniczną lub "wpięcie się" bezpośrednio w kabel telekomunikacyjny. Odnotowywane są także liczne przypadki produkcji i sprzedaży podrabianych lub doładowanych kart telefonicznych - głównie w ośrodkach akademickich.
Prognozuje się, że w najbliższej perspektywie nastąpi wzrost zagrożenia w następujących postaciach:
- doładowywania kart telefonicznych (magnetycznych i chipowych) i ich sprzedaży na giełdach komputerowych, dużych bazarach i targowiskach oraz w okolicach legalnych punktów sprzedaży i wymiany uszkodzonych kart, stoiskach operatorów,
- nielegalnego podłączania do medium telekomunikacyjnego w celu generowania ruchu do komercyjnych numerów 0-700.
Z informacji posiadanych przez Biuro Kryminalne KGP wynika, że straty finansowe, ponoszone przez polskich producentów w wyniku działań pirackich wynoszą co najmniej 300 mln zł.