Pamiętamy i zawsze będziemy pamiętać
Dziś, 2 września 2022 r., w 191 dzień agresji Rosji na Ukrainę, przypada 22. rocznica otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje. Memoriału, w którym przeprowadzone przez polsko-rosyjski zespół badaczy ekshumacje w 1991 r. potwierdziły, że w 23 dołach pochowani są polscy jeńcy przetrzymywani przez ZSRR w Ostaszkowie. Każdego roku funkcjonariusze polskiej Policji odwiedzali groby poległych policjantów II RP. Tegoroczne obchody rocznicowe w związku z sytuacją polityczną na Wschodzie skoncentrowały się w Warszawie.
Pamięć o zamordowanych polskich jeńcach wiosną 1940 roku z rozkazu Józefa Stalina uczczono w modlitwie i zadumie.
O godz. 16.00 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego odbyła się uroczysta Msza św. w intencji poległych na Cmentarzu w Miednoje, którą celebrował biskup polowy Wojska Polskiego i jednoczesny Delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Policji Wiesław Lechowicz. W modlitwie uczestniczyli również kapelani i duszpasterze policyjni innych wyznań.
W Mszy św. obecni byli, oprócz kierownictwa polskiej Policji na czele z zastępcą Komendanta Głównego Policji nadinsp. Pawłem Dobrodziejem, pracownicy Policji, przedstawiciele fundacji i stowarzyszeń działających w środowisku policyjnym oraz sympatycy formacji.
Głównym punktem obchodów 22. rocznicy była uroczystość przed Obeliskiem „Poległym Policjantom – Rzeczpospolita Polska” na dziedzińcu KGP. Ale jeszcze przed godz. 20.00 pod Tablicą Pamięci w gmachu Komendy Głównej Policji, gdzie umieszczone są inskrypcje epitafijne z nazwiskami policjantów, którzy oddali życie w związku ze służbą, ratując innych bądź stając w ich obronie, odbyła się uroczysta zbiórka. Wieńce pod Tablicą Pamięci złożyli: Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Błażej Poboży oraz I Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Dariusz Augustyniak oraz Zastępcy nadinsp. Paweł Dobrodziej i nadinsp. Roman Kuster.
W obchodach przed Obeliskiem uczestniczyli: I Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Dariusz Augustyniak, Zastępcy Komendanta Głównego Policji nadinsp. Paweł Dobrodziej, nadinsp. Roman Kuster, rodziny poległych funkcjonariuszy, prezesi oraz członkowie Stowarzyszeń „Rodzina Policyjna 1939 r.” Grażyna Szkonter, Jarosław Olbrychowski, Małgorzata Włodek i Michał Wykowski, przedstawiciele Federacji Rodzin Katyńskich oraz instytucji i urzędów upamiętniających ofiary Zbrodni Katyńskiej. Formacje mundurowe reprezentowali: gen. bryg. Straży Granicznej Grzegorz Niemiec oraz ppłk. Służby Więziennej Piotr Sękowski.
Polską Policję w uroczystościach reprezentowała również kadra kierownicza, komendanci wojewódzcy, komendant CBŚP, komendant BSWP, komendant CBZC, dowódca CPKP BOA oraz dyrektorzy biur KGP. Nie zabrakło przedstawicieli Zarządu Stowarzyszenia Generałów RP, NSZZP, związków zawodowych pracowników Policji oraz Fundacji Pomocy Wdowom i Sierotom po Poległych Policjantach.
- Spotykamy się dziś, w 22. rocznicę otwarcia Cmentarza Wojennego w Miednoje. Spoczywa tam ponad 6 tysięcy jeńców z obozu w Ostaszkowie. To nasi bohaterowie i niejednokrotnie członkowie naszych rodzin, którzy za wolność Polski zapłacili najwyższą cenę. Oddali swoje życie zamordowani przez Sowietów. Zbrodniczą naturę sowieckiego reżimu kontynuuje dzisiaj Rosja, która brutalnie zaatakowała Ukrainę. My, Polacy, jak nikt inny rozumiemy naszych ukraińskich przyjaciół. Ze względu na aktualną politykę Rosji nie możemy być dzisiaj w Miednoje przy mogiłach tych, którym tak wiele zawdzięczamy, jednak dziś dzięki tej uroczystości jesteśmy przy nich naszymi myślami. Zamordowani w Kalininie funkcjonariusze Policji Państwowej, Policji Woj. Śląskiego, Straży Granicznej i Służby Więziennej, oficerowie Korpusu Ochrony Pogranicza oraz innych formacji wojskowych, są ważną częścią, nie tylko policyjnej, ale naszej narodowej, polskiej tożsamości. Jestem dumny z tego, że Polska Policja przywiązuje tak dużą wagę do historii i tradycji, to niezwykle istotne, że funkcjonariusze pamiętają o poprzednikach, którzy pokazali swoją postawą jak wiernie służyć ojczyźnie i jak dbać o bezpieczeństwo Polaków.
Dzisiaj czcimy funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy ofiarowali ojczyźnie swoje życie. Ich postawa na zawsze będzie wzorem niezłomności, hartu ducha i poświęcenia w walce o niepodległość Rzeczpospolitej – powiedział wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Błażej Poboży.
W imieniu prezesów Stowarzyszeń „Rodzina Policyjna 1939 r.” głos zabrał Michał Wykowski, prezes Warszawskiego Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.”:
- Myślami jesteśmy tam na Wschodzie, na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. Kiedy po 50 latach od strasznej zbrodni wyszła na jaw okrutna prawda, rozpoczęły się ekshumacje, żmudny proces trwający dekadę budowy cmentarza. Zostały otwarte trzy cmentarze: w Katyniu, Charkowie i Miednoje – największej policyjnej nekropolii na świecie. To był 2 września 2000 roku. Prawda i pamięć – dwa proste słowa, które stały się dla nas, rodzin policyjnych drogowskazem. Dzisiaj jesteśmy depozytariuszami tej pamięci. Mam nadzieję, że kolejne pokolenia będą ją kultywować. Mówiąc jednak o przeszłości musimy patrzeć w przyszłość. Cześć i chwała bohaterom granatowej armii.
Następnie głos zabrał I Zastępca Komendanta Głównego Policji nadinsp. Dariusz Augustyniak, który powiedział:
- Mijają 22 lata odkąd w Miednoje został otwarty Cmentarz Wojenny, to właśnie wtedy bezimienne doły śmierci skrywające polskich jeńców, policjantów, żołnierzy i urzędników oznaczone zostały krzyżami. Powstanie tej nekropolii to wyraźny sygnał zwycięstwa prawdy nad kłamstwem. Przez pół wieku bowiem architekci straszliwej zbrodni dokonanej 82 lata temu na rosyjskiej ziemi robili co w ich mocy, aby pamięć o ofiarach katyńskiej kaźni została skutecznie zbezczeszczona. Zgodnie z ich zamysłem o 22 tysiącach Polaków w masowych grobach nikt nigdy nie miał się upomnieć, a wszystkich próbujących dociec prawdy spotykały szykany i represje. Jeszcze trzy lata temu rocznicowe obchody otwarcia polskiej nekropolii w Miednoje, odbyły się tam, na miejscu, na terenie Federacji Rosyjskiej. Każda wojna niesie za sobą przelew krwi, brutalne ataki na ludność cywilną, zniszczenie i ogromny strach. Tego doświadczyli nasi przodkowie ginący z rąk Sowietów, ale takiego samego piekła doświadczają współcześni obywatele Ukrainy. Dlatego też tak ważne jest, dołożenie wszelkich starań, aby koszmar wojny nigdy więcej nie nawiedził naszej Ojczyzny. Głęboko wierzę, że tak jak przed laty kłamstwo rosyjskie poniesie klęskę, a Ukraina zwycięży i znów będziemy mogli odprawić mszę św. na terenie nekropolii w Miednoje oraz złożyć kwiaty w miejscach poświęconych bohaterom pomordowanym przez Sowietów.
Po przemówieniach odbyła się modlitwa kapelanów, w której uczestniczyli: ks. dr Wojciech Juszczyk – Kapelan KGP Kościoła Rzymskokatolickiego, ks. Andrzej Bołbot – Naczelny Prawosławny Kapelan Policji, ks. Marek Twardzik – Ewangelicki Duszpasterz Policji.
Delegacje złożyły wieńce przy Obelisku „Poległym Policjantom – Rzeczpospolita Polska”. Uroczystości uświetniła Kompania Reprezentacyjna Policji wraz ze sztandarem Komendy Głównej Policji.
Ceremonię zakończył marsz „Miednoje” w wykonaniu Reprezentacyjnej Orkiestry Policji.
***
Polski Cmentarz Wojenny w Miednoje położony jest ok. 30 km od Tweru, nieopodal drogi do Petersburga. Na obszarze 1,7 hektara spoczywają szczątki 6 tysięcy jeńców obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie. Był to największy obóz specjalny podległy Zarządowi ds. Jeńców Wojennych NKWD, funkcjonował na niewielkiej wyspie Stołbnyj jeziora Seliger, zabudowaniach poklasztornych monasteru Niłowa Pustyń w odległości 11 km od miejscowości Ostaszków, około 300 km od Moskwy.
Teren cmentarza został uformowany jako kurhan, otoczony murem. Mur ten stanowi symboliczną granicę między światem zewnętrznym a ziemią uświęconą krwią jeńców. Wokół muru położone są imienne epitafia osób, których szczątki spoczywają w 25 mogiłach.
W 1991 roku w ramach prowadzonego przez Naczelną Prokuraturę Wojskową Związku Sowieckiego śledztwa w sprawie ustalenia losów polskich jeńców, którzy w latach 1939-1940 trafili do sowieckiej niewoli i byli przetrzymywani w trzech obozach specjalnych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, na wskazanym terenie dokonano czynności ekshumacyjnych. Prace doprowadziły do odnalezienia zbiorowych mogił ze szczątkami zamordowanych jeńców.
Jednak dopiero przeprowadzone w latach 1994-1995 przez specjalistów Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa badania pomiarowe i sondaże pozwoliły na odkrycie oraz precyzyjne zlokalizowanie masowych mogił. Prace ekshumacyjne przyniosły także wiele cennego materiału dowodowego w postaci przedmiotów osobistych odnalezionych przy zamordowanych policjantach, w tym dokumentów i zapisków świadczących o ostatnich chwilach życia ofiar zbrodni. Znalezione przedmioty, zabezpieczone oraz po konserwacji zasiliły ekspozycję Muzeum Katyńskiego w Warszawie.
Przełomowym dla budowy Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje był rok 1995. Wówczas to, w ramach uzgodnień polsko-rosyjskich, 25 marca w Smoleńsku podpisano dokument o budowie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu i Miednoje. Elementem porozumienia była opracowana przez polskich geodetów mapa fragmentu lasu w Miednoje, z wyrysowanymi granicami przyszłego polskiego cmentarza wojennego.
Kilka miesięcy później, 11 czerwca 1995 roku, został uroczyście wmurowany akt erekcyjny i poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II kamień węgielny pod budowę cmentarza.
Cmentarz wybudowano staraniem i ze środków budżetowych Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i 28 sierpnia 2000 roku nekropolia została przekazana Dyrekcji Kompleksu Upamiętniającego Miednoje, która administruje obiektem. Uroczyste otwarcie i poświęcenie Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje nastąpiło 2 września 2000 roku.
Na cmentarzu w Miednoje nie ma grobów indywidualnych, a zalesiony teren z krzyżami okala pas tabliczek z nazwiskami ofiar. Spoczywają tam szczątki blisko 6,3 tys. osób - w tym ok. 5 tys. policjantów, a także funkcjonariuszy Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza, żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, Oddziału II Sztabu Głównego WP i pracowników wymiaru sprawiedliwości.
W tym szczególnym dla Naszej narodowej pamięci miejscu, każdy członek rodziny odnajdzie nazwisko bliskiej osoby. Ciąg inskrypcji indywidualnych zakończony jest płaskorzeźbami, przedstawiającymi Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 i Krzyż Virtuti Militari. Tabliczki ułożono tak, jakby były pozostałością archeologicznej odkrywki: ujawniają skrywane przez dziesięciolecia miejsce zbrodni. Centralnym punktem cmentarza jest brama pamięci, na której w porządku alfabetycznym możemy przeczytać imiona i nazwiska Pomordowanych. To wielkie, zbiorowe epitafium Ofiar. Ta brama jest otwarta, a stojący w niej krzyż znamionuje zwycięstwo prawdy.
Elementami związanymi z bramą są dwa pylony z godłem Policji Państwowej. W centrum na wprost bramy znajduje się ołtarz–stół ofiarny, miejsce spotkania, ale przede wszystkim sprawowania mszy świętej oraz nabożeństw różnych obrządków. Dalej za ołtarzem – stołem ofiarnym, pod krzyżem poniżej linii ziemi, zawieszono dzwon, którego stłumiony dźwięk wydobywa się spod ziemi, ma symbolizować prawdę niemożliwą do ukrycia nawet pod ziemią. Na powierzchni dzwonu widnieje tekst Bogurodzicy i nazwa „Miednoje”. Każda z mogił zbiorowych ma formę kurhanu, na którym postawiono krzyż. Obrysy mogił zaznaczone są nakładającymi się na siebie żeliwnymi płytami. Wysokie krzyże są jakby wtopione w korony drzew.
BKS KGP, Zdjęcia: Izabela Pajdała, Piotr Maciejczak
