Bądź świadomy! Czyli jak przestrzegać praw autorskich w Internecie
Już po raz kolejny policjanci na co dzień zajmujący się rozwiązywaniem spraw dotyczących przestępczości gospodarczej, w tym komputerowej i internetowej, zainicjowali udział olsztyńskich gimnazjalistów w niecodziennej edukacji. Zajęcia pt.„Bądź świadomy” poprowadził dziennikarz muzyczny Hirek Wrona, a nauczycielami byli między innymi Bogusław Wołoszański – dziennikarz i historyk, Mateusz Damięcki – aktor, wokalista Jędker Realista, a także Magdalena Zych z Fundacji Kidprotect.
Celem organizatorów i gwiazd, które wystąpiły w roli niecodziennych pedagogów jest edukacja młodzieży w zakresie bezpiecznego Internetu oraz budowanie świadomości prawnej już od najmłodszych lat, a także podniesienie poziomu wiedzy użytkowników komputerów i nowych rozwiązań technologicznych. Młodzież dowiaduje się także o możliwych konsekwencjach w przypadku naruszania prawa.
Cytując za stroną internetową przedsięwzięcia „Bądź Świadomy! to wspólny projekt Związeku Producentów Audio – Video, Narodowego Centrum Kultury i Hirka Wrony rozpoczęty w maju 2010r.
Rosnący problem kradzieży własności intelektualnej w polskim Internecie spowodował potrzebę reakcji organizacji producentów muzycznych na to zjawisko.
Akcja informacyjna ma formę spotkań, które prowadzi Hirek Wrona. na których to uczestnicy dowiadują się o zagrożeniach związanych z umieszczaniem i pobieraniem nieautoryzowanych plików. Słuchacze mają także możliwość poznania procesu powstawania nagrań muzycznych, filmów i programów komputerowych. Wybór takiej formy edukacji daje ogromne szanse powodzenia w walce z łamaniem prawa i kradzieżą własności intelektualnej.
Partnerami projektu są: Narodowe Centrum Kultury, Związek Producentów Audio Video i Hirek Wrona. Ambasadorzy akcji to: Hirek Wrona – niezależny dziennikarz muzyczny, Bogusław Wołoszański – dziennikarz i historyk, Łukasz „Mrozu” Mróz – artysta, Amila Zazu – wokalistka, Jerzy Dudek – bramkarz, DJ ADAMUS – dj, Mateusz Damięcki – aktor, Elektryczne Gitary – zespół muzyczny, Jędker Realista – wokalista.
Dotychczas realizowane spotkania w kilkudziesięciu szkołach w Polsce cieszyły się z bardzo dużym zainteresowaniem uczestników: młodzieży szkolnej oraz nauczycieli.
Prowadzący spotkania, na każdym z nich pokazuje ciekawe wydawnictwa fonograficzne, miksuje muzykę, a jednocześnie pokazuje jak legalnie słuchać muzyki, jak kupować oprogramowanie i gry, uświadamia uczniów o bezpłatnych możliwościach korzystania z Internetu”.
Policjanci przyklaskują idei edukacji młodzieży i chcą, by, jak mówi podczas spotkań Hirek Wrona, „młodzi ludzie kombinowali, jak być uczciwymi”.
W Olsztynie w projekcie uczestniczyło 1200 uczniów gimnazjów, a spotkania odbyły się w sali konferencyjnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Podczas tych nietypowych lekcji zarówno Hirek Wrona, Bogusław Wołoszański, Mateusz Damięcki i Jędrek Realista na przykładach ze swojego artystycznego życia
wskazywali nastolatkom wielki wysiłek zarówno intelektualny i fizyczny twórców – filmowców, muzyków, realizatorów, aktorów, aby efekt końcowy w postaci filmu, książki, czy piosenki spełnił oczekiwania odbiorów. Brak szacunku dla własności, także tej intelektualnej, innych osób nazywano wprost kradzieżą.
Dodatkową atrakcją spotkania było to, że młodzi ludzie mogli lepiej poznać pracę ambasadorów, np. obejrzeć fragment serialu „Tajemnica Twierdzy Szyfrów” wg scenariusza Bogusława Wołoszańskiego, bawić się przy piosence grupy Monopol „Zodiak Na Melanżu”.
Jak podkreślił Hirek Wrona prowadzący spotkanie „dobrze, że policjanci chcą najpierw edukować, uczyć młodych ludzi właściwego postępowania, a nie wyciągać wobec nich i ich rodziców konsekwencje karne.”
Gościem spotkania była także Magdalena Zych z Fundacji Kidprotect, która skupiła się na omówieniu zjawiska cyberprzemocy i innych zagrożeń mogących „płynąć kablem z Internetu”. Pani Magdalena skupiła się na sytuacjach, które często przez młodych ludzi określane są mianem żartu, a dotyczą zniesławienia, naruszenia dóbr osobistych innych ludzi. Podczas prezentacji była także mowa o pedofilii.
Co każdy użytkownik komputera i Internetu wiedzieć powinien? Krótka lekcja przygotowana przez nadkom. Leszka Rózieckiego – specjalistę Wydziału do Walki z Przestępczością Gospodarczą KWP w Olsztynie
Po pierwsze: jakie utwory są objęte ochroną prawną?
Zgodnie z ustawą ochroną o prawach autorskich i prawach pokrewnych ochroną objęty jest każdy utwór, czyli „przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. Może to być piosenka, artykuł prasowy, krótki wierszyk, czy program komputerowy.
Po drugie: korzystanie z plików audio-video nie jest przestępstwem, inaczej jest z udostępnianiem bez zgody
Utwór w Internecie to najczęściej plik. Nie ma znaczenia, czy go odsłuchujemy, oglądamy, czy czytamy, po prostu korzystamy. Bez znaczenia dla prawa jest także, czy korzystamy z plików po ściągnięciu ich i zachowaniu na swoim dysku, czy też wprost z Internetu. Do momentu, gdy z plików jedynie korzystamy, nawet gdy znalazły się one w sieci nielegalnie, nie popełniamy przestępstwa. Gdybyśmy jednak chcieli je udostępnić innym bez zgody, np. umieszczając w serwisie internetowym, albo z własnego dysku za pomocą programu typu peer to peer, możemy odpowiedzieć za rozpowszechnianie pliku bez zgody jego właściciela, twórcy.
Po trzecie: odpowiedzialność cywilna i karna za pobieranie plików
Opinie prawników na temat odpowiedzialności cywilnej za pobieranie plików z muzyką, czy filmami są różne.
Jedne odnoszą się do art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który mówi, że można bez zezwolenia twórcy nieodpłatnie wykorzystać już rozpowszechniony utwór w granicach użytku osobistego. Przykładem tego może być nagrywanie filmów emitowanych w telewizji.
Inna opinia odnosi się natomiast do art. 35 cytowanej wcześniej ustawy. Wynika z niego, że dozwolone korzystanie z plików nie może naruszać interesów ich twórców, np. uszczuplać ich zysk. Dodatkowo w myśl tego stanowiska, utwór rozpowszechniony oznacza, że udostępnianie go następuje po zgodzie jego twórcy. Dlatego, jeśli utwór trafił do Internetu bez zgody autora, to nie może być mowy o użytku osobistym. Zgodnie z tą opinią taka sama odpowiedzialność, jak za ściąganie plików groziłaby za oglądanie w serwisach internetowych filmów umieszczonych bez wiedzy i zgody twórcy.
A co mówi prawo karne, jeżeli chodzi o pobieranie programów komputerowych?
Ściąganie nielegalnych programów z Internetu, ich kupowanie, pożyczanie lub po prostu posiadanie jest przestępstwem. Art. 278 § 2 kodeksu karnego mówi konkretnie o kradzieży programu komputerowego, a w art. 293 znajduje się zapis dotyczący paserstwa programu komputerowego. Prawo autorskie również zawiera przepisy sankcjonujące bezprawne zachowania dotyczące nielegalnych programów komputerowych, są to te same przepisy, które stosuje się także w odniesieniu do innych plików, np. muzycznych czy filmowych. Przepisy te umieszczone są w art. od 116 do 118’ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, które mówią o nielegalnym rozpowszechnianiu, zwielokrotnianiu programów komputerowych czy o ich paserstwie. Kary zawarte w ww. przepisach sięgają nawet do 5 lat pozbawienia wolności.
Po czwarte: naruszanie praw autorskich może słono kosztować
Jeśli sąd uznałby, że pobierając pliki, naruszyłeś prawa twórców, to Twój ulubiony piosenkarz mógłby domagać się od Ciebie zapłaty należnego wynagrodzenia. Wysokość takiej kary może wynieść trzykrotną wartość stosownego wynagrodzenia dla twórcy.
Po piąte: ci, którzy bezprawnie udostępniają pliki muszą liczyć się z odpowiedzialnością karną i cywilną
Jeśli tylko ściągasz i oglądasz filmy w swoim komputerze możesz być spokojny, jeśli jednak je udostępniasz, możesz spotkać się z policjantami. Praktyka wskazuje, że coraz częściej sprawami tymi zajmują się sądy i prokuratury. Tylko przez niespełna 8 miesięcy br. Związek Producentów Audio Video namierzył ponad 2 mln nielegalnie udostępnionych plików i przekazał organom ścigania zawiadomienia o popełnieniu przestępstw przez 500 osób.
Prawo jasno określa, że „kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór (…) podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch”. Jeśli podejrzany robił to, aby osiągnąć zysk, kara może wynosić nawet 3 lata. W przypadku, kiedy sprawca z okradania twórców z praw autorskich i udostępniania ich uczynił sobie stałe źródło dochodów, do więzienia może trafić nawet na 5 lat.
Po szóste: p2p
Peer to peer to sposób wymiany plików gwarantujący równorzędne prawa obu stronom. Każdy komputer podłączony do tej sieci może ściągać i udostępniać pliki. Internauci dzięki temu masowo wymieniają się plikami filmowymi, czy muzycznymi. W ten sposób każdy może udostępnić plik, który ma na twardym dysku, po to, aby osoba w innym miejscu na świecie mogła go sobie ściągnąć. Warto pamiętać, że wiele programów tego typu w sposób automatyczny udostępnia utwory i nie da się tego zablokować. Dlatego czasem nieświadomy tego użytkownik naraża się na odpowiedzialność karną. Są jednak programy, w których można kontrolować, co się udostępnia.
Partnerem akcji „Bądź Świadomy” jest ZPAV „Związek Producentów Audio Video, to stowarzyszenie producentów fonogramów i wideogramów. Powstało prawie 20 lat temu z inicjatywy kilkunastu osób z branży muzycznej w celu reprezentowania i obrony interesów legalnych producentów w obliczu szerzącego się piractwa fonograficznego. Obecnie w związku zrzeszonych jest ok. 100 przedstawicieli branży fonograficznej oraz ok. 40 firm fonograficznych ( stanowiących 80% polskiego rynku muzycznego).
Działalność stowarzyszenia to przede wszystkim zarządzanie prawami fonogramów; podpisywanie w imieniu producentów umów na nadawanie i publiczne odtwarzanie nagrań dźwiękowych. A także realizacja przedsięwzięć na rzecz walki z piractwem fonograficznym, które sięgało na początku lat 90-tych 90%.
Od wielu lat związek współpracuje z organami ścigania, prowadząc na terenie całego kraju działania w celu wykrywania i zwalczania nielegalnej produkcji, przemytu i dystrybucji pirackich nagrań, także w Internecie.
ZPAV uczestniczy także w akcjach służących popularyzacji przestrzegania praw własności intelektualnej. Wraz z organizacjami reprezentującymi producentów i dystrybutorów filmowych (FOTA) i oprogramowania komputerowego (BSA) organizuje kampanie edukacyjne w ramach powstałej w 1998 r. Koalicji Anty-Pirackiej.
Od 17 lat prowadzi akcję znakowania hologramami nagrań, dzięki której gwarantuje ich legalność i możliwość identyfikacji.
Związek sporządza także rankingi sprzedaży płyt i przyznaje złote, platynowe i diamentowe płyty za ich rekordową sprzedaż.
ZPAV jest pomysłodawcą i organizatorem Fryderyków, nagród przyznawanych przez Akademię Fonograficzną”
(źródło: http://badzswiadomy.pl/).