Upamiętnili pamięć pomordowanych - Aktualności - Policja.pl

Jest początek września 1939 roku. Komendant Posterunku Policji Państwowej w Chojnicach przodownik Tomasz Witczak wyjeżdża na rowerze do Włocławka, by zawieźć pieniądze przeznaczone na wypłaty uposażeń dla policjantów. Po drodze odwiedza swoją rodzinę w miejscowości Tupadły. Wtedy bliscy widzą go po raz ostatni. Później dociera do nich wiadomość, że Tomasz Witczak był widziany w Brześciu nad Bugiem. Kolejna informacja przekazana w styczniu 1940 roku przez funkcjonariusza Straży Granicznej z Chojnic jest niepokojąca dla rodziny: komendant chojnickiego Posterunku znajduje się prawdopodobnie w obozie rosyjskim w Ostaszkowie. Od tej pory nie dochodzą już żadne wieści o losie policjanta. Po zakończeniu wojny rodzina poszukuje zaginionego poprzez Międzynarodowy Czerwony Krzyż, kieruje też listy do Iraku i do ZSRR. Władze radzieckie odpowiadają, że nazwisko „Witczak” nie figuruje w żadnej z ewidencji. Dopiero w 1991 roku otrzymuje pismo z Polskiego Czerwonego Krzyża, z którego wynika, że funkcjonariusz zginął w Kalininie (Twerze).

Tomasz Witczak był jednym z jedenastu chojnickich policjantów zamordowanych na początku wojny przez NKWD. Nazwiska funkcjonariuszy odszukał w „Księdze Cmentarnej Polskiego Cmentarza Wojennego” Jerzy Żmuda, wnuk Tomasza Witczaka. Są to: nadkom. Aleksander Jan Janisz – komendant Komendy Powiatowej Policji Państwowej w Chojnicach, przod. Leon Cherek – komendant Posterunku Policji Państwowej w Brzeźnie, przod. Edmund Gliszczyński, przod. Józef Sanecki, przod. Andrzej Witucki, st.post. Jan Kuich, post. Jan Brydak, post. Władysław Flak, post. Zygmunt Matyjas, post. Jan Rykowski.

Dzisiaj – dzięki ustaleniom historyków – wiadomo, że likwidacja obozu w Ostaszkowie rozpoczęła się 4 kwietnia 1940 roku. Polskich policjantów, w tym chojniczan, przetransportowano do Kalinina, gdzie w budynku Zarządu NKWD dokonywano nocnych egzekucji. Zwłoki pomordowanych przewożono do Miednoje, gdzie chowano je w uprzednio przygotowanych dołach, zbiorowo po 250-300 osób.

17 września 2008 roku, w dniu, w którym obchodzi się rocznicę napaści radzieckiej na Polskę, z inicjatywy Komendanta Powiatowego Policji w Chojnicach odbyła się uroczystość odsłonięcia Tablicy Pamięci Poległych Policjantów. Chojniccy policjanci, jako spadkobiercy etosu policjantów II Rzeczypospolitej, złożyli hołd swoim poprzednikom i upamiętnili ich męstwo i odwagę. Uroczystość była także wyrazem solidarności z rodzinami, które przez długi czas były osamotnione w swym cierpieniu.
W odsłonięciu tablicy uczestniczyli potomkowie ofiar stalinowskiego reżimu: Anna Janisz, córka nadkom. Aleksandra Janisza, Helena Żmuda, córka Tomasza Witczaka i jego wnuk Jerzy Żmuda.

Uroczystość zaszczycili swoją obecnością parlamentarzyści - poseł na Sejm RP Stanisław Lamczyk i poseł na Sejm RP Piotr Stanke- Prezes Zarządu Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 w Warszawie Tadeusz Konon, władze samorządowe powiatu chojnickiego i miasta Chojnice i przedstawiciele innych służb mundurowych.

Obchody uczczenia pamięci pomordowanych policjantów rozpoczęły we Wszechnicy Chojnickiej. Starosta Chojnicki Stanisław Skaja otworzył wystawę pt. „Zbrodnia katyńska”, której przewodnim tematem były losy polskich policjantów pomordowanych przez NKWD. Prezentowane materiały pochodziły ze zbiorów pracowni historii Politechniki Gdańskiej, Komendy Powiatowej Policji w Chojnicach, Biblioteki Miejskiej w Chojnicach i zbiorów prywatnych Bogdana Kuffla. Obecni na spotkaniu uczniowie „klasy policyjnej” z ZSP nr 1 w Chojnicach mieli okazję wysłuchać specjalnie do nich skierowanego wykładu Michała Sempołowicza z Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku. Wszystkich obecnych poruszył wyświetlony film, ukazujący przeżycia i emocje towarzyszące rodzinom policyjnym odwiedzającym groby swoich bliskich w Miednoje.

O 11:00 w Bazylice Mniejszej odprawiona została msza święta w intencji pomordowanych funkcjonariuszy, ofiar NKWD, którą koncelebrowali: ks. Infułat Stanisław Grunt, ks. Dziekan Jacek Dawidowski i Ks. Prałat Zdzisław Wirwicki (duszpasterz chojnickich policjantów). Należytą oprawę zapewniła obecność kompani honorowej z Oddziałów Prewencji Policji z Gdańska.

Po mszy ze Starego Rynku w kierunku ul. Warszawskiej przemaszerowała Orkiestra Reprezentacyjna Marynarki Wojennej w Chojnicach, kompania reprezentacyjna OPP w Gdańsku, żołnierze z jednostki wojskowej w Chojnicach, poczty sztandarowe i zaproszeni goście.

Przed budynkiem komendy nastąpiła główna część uroczystości. Po oficjalnych przemówieniach, zgodnie z policyjnym ceremoniałem, odsłonięta została Tablica Pamięci Poległych Policjantów. Obelisk z nazwiskami 11 chojnickich funkcjonariuszy Policji Państwowej poświęcił ks. Prałat Zdzisław Wirwicki. Jest to pierwsze na Pomorzu miejsce pamięci o funkcjonariuszach zamordowanych w sowieckich kaźniach.

Nie zapomnieliśmy i nigdy nie zapomnimy ofiary naszych poprzedników – takie było główne przesłanie uroczystości.