C jak chemical – co musisz wiedzieć o zagrożeniach chemicznych?
Czy wiesz, że wiele substancji chemicznych jest niewidocznych i bezwonnych, a mimo to mogą stanowić śmiertelne zagrożenie? Toksyczne opary po wypadku cysterny, wyciek z instalacji przemysłowej czy niewidoczna chmura w powietrzu - zagrożenie chemiczne może pojawić się nagle i mieć poważne skutki dla zdrowia i życia. W drugim odcinku cyklu #policyjneABCoCBRNE przybliżamy literę „C”, czyli zagrożenia chemiczne. Cykl ten powstaje w ramach międzynarodowego projektu HECTOR, w którym polska Policja współpracuje z partnerami z innych krajów, by wspólnie podnosić poziom wiedzy i bezpieczeństwa na temat zagrożeń terrorystycznych.
Zagrożenia chemiczne - co to takiego?
Zagrożenia chemiczne to sytuacje, w których substancje chemiczne - w formie gazów, cieczy lub cząstek stałych - mogą zagrozić życiu lub zdrowiu ludzi, powodować skażenie środowiska lub działania długofalowe (np. zatrucia, oparzenia). Zagrożenia te mogą wynikać z:
- awarii przemysłowych, nieprawidłowego transportu substancji niebezpiecznych, wycieków z laboratoriów czy zakładów chemicznych;
- nieszczelności instalacji, nieprawidłowego składowania chemikaliów;
- celowego działania (np. użycia środków trujących).
Zagrożenia chemiczne mogą być szczególnie niebezpieczne, ponieważ często trudno je rozpoznać od razu. Wiele substancji chemicznych nie ma koloru ani zapachu. Objawy zatrucia nimi mogą pojawić się w różnym czasie i nasileniu – od lekkiego podrażnienia skóry czy oczu, poprzez duszności, kaszel czy zawroty głowy aż po utratę przytomności czy poważne uszkodzenia np. narządów wewnętrznych. Długotrwałe narażenie na niektóre związki chemiczne może skutkować też np. przewlekłymi chorobami. Właśnie dlatego szybka reakcja i stosowanie się do poleceń służb są niezwykle ważne w tego typu przypadkach – mogą uratować zdrowie, a nawet życie.
Z czym trzeba się liczyć podczas wystąpienia zagrożenia chemicznego?
W przypadku zagrożenia chemicznego trzeba liczyć się z tym, że substancja, z powodu której doszło do skażenia, nie zawsze będzie łatwa do wykrycia i natychmiastowej identyfikacji. Skażenie może rozprzestrzeniać się poprzez powietrze, wodę lub glebę obejmując nie tylko np. miejsce awarii, ale także okoliczne tereny. W razie poważniejszego zdarzenia trzeba się więc liczyć z koniecznością czasowej ewakuacji mieszkańców ograniczeniami w transporcie i codziennym funkcjonowaniu. Wszystko to pokazuje, jak ważne jest szybkie ogłaszanie alarmów i bezwzględne stosowanie się do zaleceń odpowiednich służb.
Jak ogłaszany jest alarm lub komunikat o zagrożeniu chemicznym?
Kiedy istnieje groźba zagrożenia chemicznego lub gdy substancje chemiczne już uwolniono, organy ochrony ludności (gmina, powiat, wojewoda) - we współpracy ze służbami takimi jak Policja, Państwowa Straż Pożarna czy RCB - mogą ogłosić alarm lub komunikat ostrzegawczy.
Główne kanały powiadamiania i alarmowania w takich przypadkach to:
- Alert RCB - SMS na telefony mieszkańców znajdujących się na obszarze zagrożenia wysyłany będzie SMS - ostrzeżenia są wysyłane automatycznie przez operatorów sieci, gdy RCB dostaje informację o bezpośrednim ryzyku życia lub zdrowia.
- Syreny alarmowe lokalnie, komunikaty przez radio, telewizję, aplikacje (RSO), media społecznościowe i inne środki masowego przekazu - taki komunikat powinien zawierać: rodzaj zagrożenia (np. skażenie chemiczne), obszar objęty zagrożeniem, zalecenia co do postępowania, jeśli to możliwe - przewidywany czas trwania alarmu, instrukcje dotyczące ewakuacji lub schronienia się.
Oto praktyczne wskazówki, co możesz zrobić, gdy pojawi się (lub jest prawdopodobne) zagrożenie chemiczne:
1. Reaguj natychmiast, kiedy otrzymasz komunikat o zagrożeniu – czy to alert SMS, czy komunikat radiowy/telewizyjny, czy syrena. Nie ignoruj tego sygnału!
2. Jeśli jesteś w budynku:
- Zamknij okna, drzwi, wyłącz wentylację, klimatyzację.
- Uszczelnij wszystkie otwory, przez które mogą przenikać opary lub gazy (np. taśmami, mokrymi ręcznikami).
- Przemieść się do wewnętrznej części budynku, z dala od zewnętrznych ścian, najlepiej do pomieszczenia bez okien.
- Chroń drogi oddechowe – możesz oddychać np. przez materiał: chustkę, ubranie. Jeśli masz maskę – użyj jej!
3. Jeśli jesteś na zewnątrz lub w samochodzie:
- Jeśli to możliwe – wejdź do budynku.
- Jeśli substancja niesiona jest przez wiatr - poruszaj się prostopadle do kierunku wiatru.
- W samochodzie zakręć nawiew, zamknij okna.
4. Jeśli doszło do kontaktu chemicznego:
- W przypadku kontaktu ze skórą - natychmiast usuń zanieczyszczoną odzież, przepłucz miejsce pod bieżącą wodą przez kilkanaście minut.
- Jeśli substancja została połknięta - nie podawaj nic doustnie; skontaktuj się z lekarzem lub wezwij pomoc medyczną.
5. Po przybyciu służb (np. Policja, Straż Pożarna) - stosuj się do poleceń funkcjonariuszy - działaj zgodnie z przekazywanymi służb ratunkowych.
6. Czekaj na komunikat o zakończeniu zagrożenia - nie opuszczaj schronienia wcześniej na własną rękę.
Zagrożenia chemiczne należą do tych, które choć rzadkie, wymagają wysokiej gotowości i świadomości — zarówno ze strony służb, jak i każdego z nas. Rozpoznanie alarmu, szybkie reagowanie, stosowanie się do komunikatów oraz podstawowa wiedza mogą uratować zdrowie i życie.
W kolejnych częściach cyklu #policyjneABCoCBRNE zajmiemy się literkami B, R, N i E, czyli zagrożeniami biologicznymi, radiacyjnymi, nuklearnymi i związanymi z eksplozją.
Więcej:
Tekst: Agnieszka Włodarska/BKS KGP na podstawie mat. RCB
Film: podkom. Tomasz Lis/ BKS KGP