B jak biological: kiedy to, co niewidoczne, staje się groźne
Bakterie, wirusy, grzyby, toksyny, pasożyty - zapewne wiesz, że mają one realny wpływ na nasze zdrowie i życie. Ale czy wiesz, że w skrajnych przypadkach mogą być użyte celowo jako broń? Dziś, w kolejnym tekście z cyklu #policyjneABCoCBRNE, przybliżamy literę „B”, czyli zagrożenia biologiczne. Cykl ten powstaje w ramach międzynarodowego projektu HECTOR, w którym polska Policja współpracuje z partnerami z innych krajów, by wspólnie podnosić poziom wiedzy i bezpieczeństwa na temat zagrożeń terrorystycznych.
Czym są zagrożenia biologiczne?
Zagrożenia biologiczne obejmują czynniki biologiczne, które w przypadku spełnienia określonych warunków, mogą szkodzić ludziom, zwierzętom bądź środowisku. Zaliczamy do nich m.in. drobnoustroje (wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty) oraz toksyny (substancje produkowane przez te organizmy). Czynniki biologiczne klasyfikuje się do 4 grup zagrożeń w zależności od ich zdolności do wywoływania chorób, ryzyka rozprzestrzeniania i możliwości leczenia. Pierwsza grupa to czynniki mało groźne, ostatnia (4) to te najgroźniejsze, często trudne do leczenia lub powodujące wysoką śmiertelność (np. wirus Ebola).
Zagrożenia biologiczne mogą wynikać z bardzo różnych źródeł. Najczęściej są skutkiem naturalnych procesów, które zachodzą w środowisku, takich jak choroby zakaźne szerzące się wśród ludzi czy zwierząt, a także przenoszone przez np. owady czy gryzonie. Przykładami takich naturalnych zagrożeń biologicznych są np. epidemie grypy czy różne choroby odzwierzęce.
Istnieje jednak również druga kategoria - zagrożenia celowe. W tym przypadku chodzi o sytuacje, w których patogeny są używane jako broń biologiczna, na przykład poprzez rozprzestrzenianie chorobotwórczych bakterii czy wirusów w przestrzeni publicznej. Takie działania mogą prowadzić zarówno do zachorowań jak i do destabilizacji funkcjonowania państwa.
Objawy i skutki zagrożeń biologicznych
Objawy zależą w głównej mierze od czynnika chorobotwórczego, a także od drogi, jaką dostał się on do organizmu. Mogą pojawić się niemal natychmiast, ale często rozwijają się dopiero po kilku dniach lub tygodniach. Do najczęściej obserwowanych należą: gorączka, osłabienie, dreszcze czy kaszel, którym mogą towarzyszyć duszności. W przypadku zakażeń przenoszonych drogą pokarmową występują: bóle brzucha, biegunki i wymioty, natomiast przy kontakcie przez skórę mogą pojawiać się wysypki i bolesne zmiany skórne. W najcięższych przypadkach, gdy organizm nie radzi sobie z patogenem, dochodzi do niewydolności narządów czy nawet sepsy. Co istotne, zagrożenia biologiczne nie kończą się wraz z ustąpieniem pierwszych objawów - niektóre mogą prowadzić do chorób przewlekłych lub długotrwałego osłabienia organizmu. To sprawia, że są one wyjątkowo trudnym przeciwnikiem, wymagającym szybkiej diagnostyki i zdecydowanych działań służb.
Z czym trzeba się liczyć podczas zagrożenia biologicznego
Zagrożenia biologiczne często jest trudno wykryć. W pierwszych dniach od pojawienia się czynnika chorobotwórczego może się wydawać, że to zwykła infekcja, a tymczasem liczba osób zakażonych wzrasta. Z tego powodu zagrożenie biologiczne niesie ze sobą ryzyko szybkiego rozprzestrzeniania się chorób i trudności w ich powstrzymaniu. W zależności od patogenu mogą pojawić się nie tylko zachorowania, lecz także poważne konsekwencje społeczne - od konieczności wprowadzenia kwarantanny i ograniczeń w przemieszczaniu się, po dezynfekcję obszarów i mobilizację dodatkowych zasobów medycznych. Trzeba również liczyć się z tym, że walka z niektórymi czynnikami biologicznymi jest szczególnie trudna z powodu braku skutecznych leków lub szczepionek, a czas diagnozy odgrywa kluczową rolę w powodzeniu działań.
Jak ogłaszane są alarmy i komunikaty przy ryzyku biologicznym
Ponieważ zagrożenia biologiczne mogą mieć charakter zarówno lokalny, jak i ogólnokrajowy, niezwykle ważne jest szybkie i skuteczne informowanie o tym ludności. Alarmy i komunikaty ogłaszane są różnymi kanałami, aby dotrzeć do jak najszerszej grupy odbiorców.
Jednym z nich jest Alert RCB, czyli system wysyłania krótkich wiadomości SMS do osób znajdujących się na obszarze objętym ryzykiem. Informacje przekazywane są również za pośrednictwem syren alarmowych, komunikatów radiowych i telewizyjnych.
Treść komunikatów zawsze wskazuje na charakter zagrożenia i zawiera konkretne zalecenia dotyczące postępowania - na przykład unikania skupisk ludzi, pozostania w domach, stosowania maseczek ochronnych czy zgłaszania się do odpowiednich służb w przypadku pojawienia się objawów. Dzięki temu każdy może szybko dostosować swoje działania do sytuacji i zmniejszyć ryzyko zakażenia.
Co możesz zrobić, gdy pojawi się zagrożenie biologiczne?
- Nie ignoruj alertów, sygnałów alarmowych i komunikatów służb.
- Zachowaj dystans i ogranicz kontakty - unikaj dużych zgromadzeń, niepotrzebnych wyjść.
- Myj dokładnie ręce wodą z mydłem, używaj środków dezynfekcyjnych.
- Jeśli wskazują na to komunikaty lub reakcje służb, noś maseczkę.
- Jeśli masz objawy choroby (kaszel, gorączka), pozostań w domu i zgłoś się do służb medycznych.
- Nie otwieraj podejrzanych przesyłek - ich zawartość może być źródłem kontaminacji biologicznej (oddaj do specjalistów, nie otwieraj).
- Stosuj się do zaleceń służb sanitarnych, epidemiologicznych i Policji - np. kwarantanna, dezynfekcja, ograniczenia ruchu.
W kolejnych częściach cyklu #policyjneABCoCBRNE zajmiemy się literkami R, N i E – czyli radiacją, zagrożeniami nuklearnymi i eksplozjami.
Więcej:
- Od Aten po Warszawę - HECTOR dla bezpiecznej Europy
- CBRNE - wiedza, która chroni
- C jak chemical – co musisz wiedzieć o zagrożeniach chemicznych?
Tekst: Agnieszka Włodarska /BKS KGP - na podstawie materiałów RCB
Film: podkom. Tomasz Lis/ BKS KGP